"Teoria wszystkiego" - recenzja

dramat/biograficzny
oryginalny tytuł: Theory of Everything
rok: 2014
reżyseria: James Marsh
scenariusz: Anthony McCarten

Stephen Hawking - brytyjski astrofizyk, dyrektor ds. badań na jednym z wydziałów Cambridge, założyciel Centrum Teoretycznej Kosmologii, emerytowany profesor, autor wielu książek (wtedy jeszcze doktorant Cambridge) w wieku 21 lat usłyszał od lekarza dwie rzeczy - że cierpi na stwardnienie zanikowe boczne i że zostały mu maksymalnie 2 lata życia. Dziś jest jednym z najbardziej szanowanych profesorów na świecie i dowodem na to, że cuda się zdarzają. Hawking to najdłużej żyjąca osoba z ALS i jedyny taki na świecie przypadek, średnio osoby chore przeżywają 3 lata, a malutki procent żyje z chorobą dłużej niż 10 lat.

Zaskakująco wiele (nawet jedno z nieprzyjemnych pytań, które Jane słyszy gdy dowiaduje się, że jest w ciąży)  jest prawdą. Patrząc na standardy filmów biograficznych (tzn. zmienić połowę żeby było bardziej łzawo czy ciekawie) historia ta jest wręcz bardzo dokładnie odwzorowana. Myślę, że to miła odmiana, a przy okazji wyraz szacunku dla życia Hawkinga. No i jego samego, bo dosyć delikatnie pokazano np. powody rozstania głównych bohaterów. No właśnie - użyłam słowa "głównych". Wielu zadziwiła nominacja do Oscara dla Felicity Jones. Mimo, że grała żonę tego wielkiego, ważnego i znanego (najczęściej takie są tylko tłem) wygospodarowała dla siebie zaskakująco dużo miejsca i nienachalne, skromne, z godnym podziwu wyczuciem stworzyła portret kobiety pełnej rozterek, zmartwień, ale przede wszystkim siły i miłości. Kobiety będącej niezależną, godną podziwu jednostką, a zarazem dopełnieniem swojego męża i strażniczką ogniska domowego. 

Eddie jest tak charakterystycznym aktorem, że doskonale pamięta się go po jednym seansie, kojarzę go od dawna i bardzo zdziwiłam się, że to dopiero czwarty film z jego udziałem jaki widziałam (w "Dobrym agencie" zresztą jest go niewiele). Byłam zdziwiona, że ten niepozorny chłopiec (tak go kojarzę, a już 33 na karku) nagle podbił Złote Globy i powalczy o Oscara - teraz już wiem, że całkowicie zasłużenie. Trzymam z całych sił za niego kciuki. Nie tylko opanował świetnie fizjonomię i typowe ruchy, mimikę osoby chorej na stwardnienie zanikowe boczne, ale stworzył też szalenie ciekawą, złożoną postać. Mając spore ograniczenia, używając przez sporą część filmu pokrzywionego uśmiechu i oczu przekazywał tak samo wiele emocje co aktorzy mogący skakać, krzyczeć i rozpaczać na ekranie. Godne podziwu jest to jak na raz musiał kontrolować ciało i wchodzić w emocje Hawkinga. Rewelacyjnie połączył granie osoby chorej i zwykłego człowieka, który ma swoje pasje, problemy i emocje. Ostatnio w kontekście Oscara dla Moore często czytam, że role ekstrawertyków czy osób chorych są łatwiejsze do zagrania, robią wrażenie, a tak naprawdę to ta oszczędna gra jest prawdziwym aktorskim wyzwaniem. Redmayne zrobił według mnie coś ponad obie te (tak samo trudne) rzeczy. Nie mam pojęcia jak udało mu się nie zrobić z tego parodii i pokazać z całym szacunkiem i realizmem osobę chorą na ALS, a zarazem zagrać jednego z najinteligentniejszych i najciekawszych mężczyzn na ziemi.

Ponoć za mało w filmie o fizyce, a za dużo o miłości. Fakt, film powstał na podstawie książki Jane Hawking, jednak nie zauważyłam by temat małżeństwa grał tu pierwsze skrzypce. To w moim odczuciu po prostu film o życiu Hawkinga. Nie o pracy, nie o życiu prywatnym, nie o chorobie - o całym jego życiu. Film spełnia i oczekiwania pod względem emocjonalnym jak i te związane z nauką. Jestem w pełni zadowolona z tego jak zgrabnie rozdzielono czas na danse aspekty jego życia.

Czy film ocenia się dając noty jego poszczególnym elementom - od gry, przez zdjęcia, po dialogi? Czasem włącza mi się taki tryb i podwyższam ocenę średniego filmu, bo np. zdjęcia były fenomenalne jednak najczęściej robię to instynktownie, tzn. nie rozmyślając zbyt długo przyznaję konkretną notę. Czasem czyta się "historia ciekawa, ale sam film średni" . W tym wypadku nie umiem napisać nic innego niż, że film to historia, a historia ta jest absolutnie rozbrajająca, wspaniała, ciepła, wyjątkowa i chwytająca za serce. Ten film to historia człowieka inspirującego i wyjątkowego i cała produkcja też przez to taka jest.

Nie wspominałam o Eddiem od kilku linijek, więc wracam jeszcze na chwilę - jeśli chodzi o pierwszoplanowe role męskie widziałam wszystko oprócz Coopera i bez chwili zastanowienia wymieniłabym Redmayne'a (nie Keatona - dobrze widzicie) jako tego, który najbardziej zaskoczył, dał z siebie najwięcej, zrobił kawał świetniej roboty i stworzył kapitalną, zapadającą w pamięć kreację, która najbardziej zasłużyła na Oscara.

Żeby nie było nudno dodam, że ktoś pożałował na charakteryzacje - dopiero po dzieciach zdałam sobie sprawę z tego jak wiele lat w filmie upłynęło. No i zdjęcia w pomieszczeniach, nie zawsze udane i jakieś takie ciemne, chyba miało być naturalnie i domowo, ale może to przez moje zaszklone przez pół seansu oczy.

Marsh nie bawił się uczuciami widzów, widać, że nie postawił sobie za cel by zrobić film ckliwy i nie starał się wycisnąć z widza za wszelką cenę jak największej ilości łez. Historia jest wręcz pokazana znacznie łagodniej w porównaniu do rzeczywistej, stosunkowo pozytywnie, a do tego ciepło, a często bardzo zabawnie. Starano się wręcz pokazać na tyle ile to możliwe normalnie funkcjonującą rodzinę, pełną zarówno radości jak i zmartwień, chociaż przez humor, inteligencję i osobę samego Hawkinga i tak jest to oczywiście niekonwencjonalna i jedyna w swoim rodzaju opowieść. No i jeszcze ostatnie... Jóhann Jóhannsson stworzył tak samo godny jak ten skomponowany przez Hansa Zimmera soundtrack, bardzo subiektywnie ten z "Teorii wszystkiego" podobał mi się bardziej, ale wygrana każdego z panów mnie ucieszy i będzie jak najbardziej zasłużona (teoretycznie mogą dostać ją obaj :). Chyba pierwszy raz od seansu nowej "Jane Eyre" tak długo nie mogłam pozbyć się z głowy muzyki klasycznej. Jeszcze dzisiaj rano słyszałam te piękne i poruszające (jak cały film) dźwięki. Krótko mówiąc jeden z piękniejszych soundtracków jaki słyszałam.

Niezwykła historia, niezwykły Hawking i niezwykły Redmayne - po prostu niezwykły film. Bardzo pozytywna niespodzianka.